Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΓΛΥΚΟΦΙΛΟΥΣΑ

Ἡ Παναγία ἡ Γλυκοφιλούσα

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Ἐπάνω εἰς τόν βράχον ἦτο κτισμένον τό παρεκκλήσιον, μαστιζόμενον ἀπό θυέλλας καί λαίλαπας, λικνιζόμενον ἀπό τό ἀειτάραχον καί πολύρροιβδον κύμα, ναναριζόμενον ἀπό τά ἄσματα τά ὁποῖα ὁ ἄνεμος ἔψαλλε δι' αὐτό εἰς τούς σκληρούς βράχους καί εἰς τά ἠχώδη ἄντρα. Οἱ τέσσαρες τοῖχοι ἵσταντο ἀκόμη ἀρραγεῖς, πετροθεμελιωμένοι, σώζοντες μικρόν ἐπίχρισμα ἀπό παλαιοῦ καιροῦ περί τήν μεσημβρινοδυτικήν γωνίαν, χορταριασμένοι καί μαυροπράσινοι περί τήν βορειανατολικήν. Ἡ στέγη, φέρουσα ἀκόμη ὀλίγας κεράμους καί πλάκας, ἐστηρίζετο ἐπί δοκοῦ μέ πολλᾶς ἀκτίνας ἐκ σκληρᾶς καστανέας. Ὁλόγυρα εἰς τούς τοίχους, ὑψηλά ἄνω τῶν ὑπερθύρων καί ὑπό τά γεῖσα τῆς στέγης, ὡραία μικρά πινάκια παλαιῶν χρόνων ἤσαν ἐγκολλημένα, σχηματίζοντα μέγαν σταυρόν ἐπί τῆς χιβάδος τοῦ ἱεροῦ Βήματος πρός ἀνατολᾶς, μετά ὑποποδίου εἰς σχῆμα ἀνεστραμμένου Τ ἐκ πέντε ἄλλων πινακίων, καί ἄλλους δυό σταυρούς δεξιόθεν καί ἀριστερόθεν, ὕπερθεν τῶν δυό παραθύρων τοῦ χοροῦ, καί τέταρτον σταυρόν ἄνωθεν τῆς φλιᾶς τῆς εἰσόδου, δυσμόθεν. Καί τά ὡραῖα παλαιά πιατάκια ἤσαν ὅλα χρωματιστά, γαλάζια καί ὑποπράσινα καί κιτρινωπά καί λευκά, μέ κλαδάκια καί μέ λούλουδα καί μέ ἀνθρωπάκια καί μέ πουλιά, φιλοκάλως καί κομψῶς διατεθειμένα, στίλβοντα εἰς τόν ἥλιον, χάρμα τῶν ὀφθαλμῶν, κειμήλια ὑψηλά κείμενα, στερεά βαλμένα εἰς τᾶς κόγχας τῶν, ἀφελῆ ἀναθήματα, λείψανα παλαιῶν χρόνων, περισώσματα ἁρπαγῶν καί δηώσεων παντοίων. [...] Καί ὁ ἁπλούς οὗτος στολισμός παρεῖχε μεγάλην χάριν, μεμειγμένην μέ ἄρρητον τρυφερόν θέλγητρον, εἰς τό μικρόν βραχοφυτευμένον παρεκκλήσιον, ἐμπνέων εἰς τόν ἐπισκέπτην μεγάλην ἐπιθυμίαν νά διασκελίση τό κατώφλιον, νά εἰσέλθη εἰς τόν πενιχρόν ναΐσκον, ν' ἀνάψη κηρίον, νά κάμη τόν σταυρόν του, καί ν' ἀσπασθῆ εὐλαβῶς τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσης, τῆς ζωγραφισμένης παρειάν μέ παρειάν μέ τό πρόσωπον τοῦ ὑπερθέου καί ὑπερηγαπημένου Βρέφους της [...]

Δεξιά, ἐπί τοῦ τέμπλου, ἦτο ἡ εἰκών τοῦ Χριστοῦ καί ἡ εἰκών τοῦ Προδρόμου. Ἀριστερά ἡ Παναγία ἡ Γλυκοφιλούσα, ἡ προστάτις τῶν μητέρων, καί ὁ Ἅγιος Στυλιανός, ὁ φίλος καί φρουρός τῶν νηπίων.

Ἐπί τοῦ δεξιοῦ καί τοῦ ἀριστεροῦ τοίχου ὑπῆρχον ἀκόμη ὀλίγοι Ἅγιοι, ζωγραφημένοι ἀπό παλαιοῦ καιροῦ. Ἄλλων ἤσαν ἐφθαρμένα τά πρόσωπα καί τά στερνά, ἄλλων ἀσβεστωμένα τά σκέλη καί οἱ πόδες, ἀπό ἀτελεῖς ἀποπείρας ἐπιχρίσεως ἤ στολισμοῦ ὑπό ἀμαθῶν εὐλαβῶν γυναικών. Ἤσαν ὁ Ἅγιος Ἐλευθέριος, ὁ ἐλευθερωτής τῶν ἐγκύων, καί ἡ Ἁγία Μαρίνα, ἡ προστάτις τῶν ὠδινουσῶν. Εἴτα ἤσαν ὁ Ἅγιος Γεώργιος καί ὁ Ἅγιος Δημήτριος, μέ τά χαντζάρια τῶν, μέ τᾶς ἀσπίδας, τούς θώρακας τῶν καί τήν ἄλλην πανοπλίαν τῶν. Καί ἡ Ἁγία Βαρβάρα καί ἡ Ἁγία Κυριακή μέ τούς σταυρούς καί μέ τούς κλάδους τῶν φοινίκων εἰς τᾶς χείρας. Ἤσαν καί οἱ ὅσιοι, μέ τά κουκούλια, μέ τᾶς λευκᾶς γενειάδας τῶν, μέ τά κομβοσχοίνια καί τούς ἐρυθρούς σταυρούς τῶν, ὁ ὅσιος Ἀντώνιος καί Εὐθύμιος καί Σάββας. [...]

Δεξιά δέ τῷ εἰσερχομένῳ, καί εὐθύς μετά τήν θύραν, ἵστατο, παρά τήν γωνίαν τοῦ μεσημβρινοῦ τοίχου, ἡ Ἁγία Ἀναστασία ἡ Φαρμακολύτρια, κρατοῦσα μέ τήν ἀριστεράν χείρα τό μικρόν τῆς ληκύθιον, τό περιέχον τά λυτήρια ὅλων τῶν μαγγανειῶν καί τῶν ἐπωδῶν καί τῶν φίλτρων [...]

Τό παρεκκλήσιον ἐώρταζε, τή 26 Δεκεμβρίου, τήν Σύναξιν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἤτοι τά Ἐπιλόχια,

Λεχούς ἀμώμου, ἀνδρός μή γνούσης λέχος.

Κάτωθεν τῆς εἰκόνος, ἐπί λευκῆς μεταξοϋφούς ποδιᾶς, ἐφαίνοντο ἀνηρτημένα παιδάκια, καί μόνον παιδάκια, ἀσημένια, ἑξαιρέσει ἑνός μόνου ἀργυροῦ τεμαχίου, τό ὁποῖον ἔφερεν ἄλλο σχῆμα ζώου, ὁμοίου σχεδόν μέ ἄρνα κερασφόρον ἤ μέ ἔριφον. Ἐπί τίνος ἀφράκτου ἑρμαρῖου, εἰς τόν ἀριστερόν τοῖχον, ἔβλεπε τίς διάφορα ἀντικείμενα, οἶον στεφάνους ἀνδρογύνων (νεκρῶν ἴσως ἀνδρογύνων) τυλιγμένους ἐντός λευκῆς σκέπης, τεμάχια βαπτιστικῶν καί κουκουλῖων ἀπό τό βάπτισμα βρεφῶν, ὡς καί γυμνά κόκκαλα ἀκόμη, καί τρυφερά λευκά κρανία μικρῶν παιδῖων.

Τά παιδάκια τά ἀνηρτημένα ἐπί τῆς λευκῆς ποδιᾶς ἤσαν ὁμοιώματα μικρῶν παιδῖων, ταχθέντα ἀπό τᾶς μητέρας, ὅταν τά μικρά τῶν ἤσαν ἄρρωστα, εἰς τήν Παναγίαν τήν Γλυκοφιλοῦσαν, τήν μητέρα τοῦ θείου Βρέφους, καί προσφερθέντα εἰς τόν ναόν τῆς μετά τήν ἴασιν τῶν ἀρρώστων. Τό ὁμοίωμα τοῦ μικροῦ ζώου ἦτο καί αὐτό βεβαίως ἀπό τάξιμον. Καί οἱ στέφανοι τῶν ἀνδρογύνων ἤσαν ἀφελῆ ἀποθέματα καί μνημόσυνα ἀτυχῶν συνοικεσίων, γενόμενα ὑπό τῆς μητρός, ἤτις ἐπέζησεν ἔρημη καί ἄχαρη, εἰς ἀνάμνησιν θυγατρός, ἤτις ἀπέθανεν ἴσως λεχῶ, εὐθύς μετά τόν πρῶτον τοκετόν, ἀφιερώματα καί ταῦτα εἰς τήν προστάτιδα τῶν λεχών, τήν Παναγίαν τήν Γλυκοφιλοῦσαν. Καί τά τεμάχια τῶν βαπτιστικῶν καί κουκουλῖων ἤσαν καί ταῦτα ἐνθύμια παιδῖων, ἀποθανόντων εὐθύς μετά τό βάπτισμα, καί τά λευκά κόκκαλα καί τά κρανία τά τρυφερά ἤσαν ἄσπιλα λείψανα παιδῖων, τά ὁποία εἶχεν εὐδοκήσει νά καλέση ἐνωρίς εἰς τόν Παράδεισον, πλησίον τοῦ υἱοῦ τῆς τοῦ εἰπόντος "Ἄφετε τά παιδία ἔρχεσθαι πρός μέ, καί μή κωλύετε αὐτά", ἡ Παναγία ἡ Γλυκοφιλούσα. [...]