17ος ΚΑΝΩΝ Δ’ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ
Τᾶς κὰθ’ ‘εκάστην ἐπαρχίαν ἀγροικικᾶς παροικίας, ἤ ἐγχωρίους, μένειν ἀπαρασαλεύτους παρὰ τοὶς κατέχουσιν αὐτᾶς ἐπισκόποις, καὶ μάλιστα εἰ τριακονταετῆ χρόνον ταύτας ἀβιάστως διακατέχοντες ὠκονόμησαν. Εἰ δὲ ἐντὸς τῶν τριάκοντα ἐτῶν γεγένηται τίς, ἤ γένοιτο περὶ αὐτῶν ἀμφισβήτησις, ἐξεῖναι τοὶς λέγουσιν ἠδικῆσθαι, περὶ τούτων κινεὶν παρὰ τὴ συνόδω τῆς ἐπαρχίας. Εἰ δὲ τις ἀδικοῖτο παρὰ τοῦ ἰδίου μητροπολίτου, παρὰ τῷ ἐξάρχῳ τῆς διοικήσεως, ἡ τῷ Κωνσταντινουπόλεως θρόνω δικαζέσθω, καθ’ ἅ προείρηται. Εἰ δὲ καὶ τις ἐκ βασιλικῆς ἐξουσίας ἐκαινίσθη πόλις, ἤ αὔθις καινισθείη, τοὶς πολιτικοῖς καὶ δημοσίοις τύποις, καὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν παροικιῶν ἡ τάξις ἀκολουθείτω.
Ἒ ρ μ η ν ε ί α.
Ἀγροικικαὶ παροικίαι εἶναι ἐνορίαι μικραί, αἳ ὁποιαι καὶ εἰς τὰ ἄκρα καὶ μακρυνὰ μέρη εὐρίσκοντο, καὶ ἀπὸ ὀλίγους ἀνθρώπους ἐκατοικούντο, μονοίκια ὀνομαζόμεναι. Ἐγχώριοι δὲ παροικίαι, εἶναι ἐνορίαι, αἳ ὁποῖαι καὶ εἰς ἀγροὺς καὶ χωρία ἐπλησίαζον, καὶ περισσοτέρους εἶχον τοὺς ἐγκατοίκους. Αὗται λοιπὸν αἳ παροικίαι τῆς κάθε ἐπαρχίας, προστάζει ὁ παρὼν κανών, νὰ μένουν ἀναφαίρετοι καὶ ἀναπόσπαστοι ἀπὸ τοὺς κατέχοντας αὐτάς Ἐπισκόπους, καὶ μάλιστα, ἀνίσως εἰς τριάκοντα χρόνους εἶχον αὐτάς εἰς τὴν ἐξουσίαν αὐτῶν πίστει καλή, καὶ ἀβιάστως, δήλ. χωρὶς νὰ βιάσουν τινά, καὶ νὰ τᾶς ἁρπάσουν μὲ ἄδικον αἰτίαν. Εἰ δὲ ἀνάμεσα εἰς τοὺς τριάκοντα χρόνους, ἔγινε καμμία διαφορὰ περὶ τούτων, ἤ μετὰ τὸν παρόντα Κανόνα ἤθελε γένει, εἶναι ἀδεία εἰς ἐκείνους ὅπου λέγουσιν ὅτι ἀδικοῦνται δι’ αὐτάς, νὰ θεωροῦν τὴν διαφορὰν αὐτῶν εἰς τὴν Σύνοδον τῆς ἐπαρχίας. Ἐὰν δὲ τίνας ἤθελε ἀδικῇται δι’ αὐτάς ἀπὸ τὸν Μητροπολίτην του, ἂς θεωρῆ τὴν κρίσιν του εἰς τὸν Ἔξαρχον καὶ προτεύοντα τῆς Διοικήσεως, (τοῦ ὁποίου τὸ ἔργον ἔγινεν ἀνενέργητον μετὰ τὴν δ΄. ταύτην Σύνοδον, ὡς εἰπομεν), ἤ εἰς τὸν Κωνσταντινουπόλεως, καθὼς προερρρέθη. Εἰ δὲ ἕως τώρα ἐκτίσθη καμμία πόλις ἀπὸ ἐξουσίαν Βασιλικήν, ἤ εἰς τὸ ἑξῆς ἔχει διὰ νὰ κτισθῆ, τότε δὲν θέλει ζητήσει νὰ ὑποτάξη αὐτὴν ὁ γειτονεύων Ἐπίσκοπος, ὡς ἐνορίαν του, ἐπειδὴ ἡ τάξις τῶν τῆς ἐκκλησίας ἐκείνης ἐνοριῶν ἔχει νὰ ἀκολουθῆ εἰς τοὺς πολιτικοὺς νόμους καὶ προστάγματα, ὅπου ἤθελε διορίσει περὶ τῆς νεοκτισθείσης πόλεως ὁ Βασιλεύς, καὶ ὄχι τὸ ἀνάπαλιν.
Οἱ ἄλλοι δυὸ εἶναι οἱ κάτωθι:
Κανὼν ΛΗ΄ ΠΕΝΘΕΚΤΗΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΛΔ’ ΚΑΝΩΝ